Devlet Tiyatrosu
Türkçe bilmeyen yabancı bir konuk, İstanbul’da kaldığı otelde televizyonu açıp Türk kanalları arasında gezinse, bir sürü ciddi adam görür ekranlarda. Lacivert takımlar, kravatlar, ciddi ifadeler. Bu adamlar; devlet yönettiklerini belli eden şatafatlı mekanlarda, bir kürsünün arkasında, sahnede, meydanlarda konuşup dururlar. Yabancı konuk da bu ülkede siyaset çok ciddi bir iş, ne dediklerini anlamıyorum ama baksana, ne kadar çok siyasetçi konuşuyor, kimbilir ne ciddi konulardan söz ediyorlardır diye düşünür.
Ve fena halde yanılır.
Çünkü Ankara’da sahneye konulan bir tiyatro izlemektedir adamcağız.
Ortada bir devlet, bir hükümet, bir bakanlar kurulu, bir sözcü ve çeşitli kurumlar yoktur. Görünenlerin hepsi rol gereği ordadırlar.
Oyunu sahneye koyan kişi tektir, kadir-i mutlaktır. O ne derse o olur, öyle tartışma, müzakere falan gibi eski kavramlarla uğraşmaz hiç. Hiçbir imparatorlukta olmayan güç onun elindedir. Başkalarına ihtiyacı yoktur; onları sadece sahnede kullanır.
Hadi sen başbakancılık oyna evladım der, hadi sen de başbakan yardımcısı ol; sen de hükümet sözcüsü. Hadi bakim, kravatlarınızı bağlayın, çıkın sahneye. Yalnız size ne dediysem o; zinhar sözlerimin dışına çıkmayın, mış gibi yaptığınız unutmayın, kazara yanılır ya da nefsinize uyar kendinizi birşey zannederseniz alırım paçanızı aşağı. Aranızda rol değişikliği falan da yapamazsınız, ona göre. Hemen fiyakanızı bozar, eski rolünüze geri gönderirim.
Unutmayın ben ne dersem o olur; kimin vekil olacağına, kimin dışarıda kalacağına, kimin ne söyleyeceğine, kimin başına ne geleceğine ben karar veririm. Hatta kimin nerede oturacağına bile. Hadi bakalım sen geç şu köşke, sana da öteki köşkü bağışladım, otur oturduğun yerde, şükret, fazla sesini çıkarma.
Bu talimatları alan oyuncular çok iyi ezberledikleri rolleri oynamak üzere sahneye çıkar, Sahibin Sesi gramofon şirketini hatırlatan bir gösteri sergilerler.
Oysa temelde hepsinin repliği aynıdır: Padişahım çok yaşa!
Zülfü Livaneli, 9.3.2015
